Η προσφυγική κρίση αντιμετωπίζει αρκετές μυθοπλαστικές ρητορικές. Εικασίες κατηγορούν τους πρόσφυγες ως τεμπέληδες, τρομοκράτες και εγκληματίες, και κατ’ αυτόν τον τρόπο εκείνοι και εκείνες δυσκολεύονται να ενσωματωθούν κοινωνικά, το οποίο μακροπρόθεσμα τους μειώνει τις πιθανότητες μετακόμισης στην Ευρώπη. Με τόσες διαφορετικές φωνές και απόψεις που καλύπτουν αυτήν τη κρίση, είναι πιο δύσκολο να διακρίνει κανείς τι είναι αλήθεια και τι είναι απλά μύθος. Η εκστρατεία Απομυθοποίησης μας, αντιμετωπίζει ακριβώς αυτό το πρόβλημα ενημέρωσης. Κάνε κλικ σε όποιο από τα παρακάτω πλαίσια σε ενδιαφέρει ώστε να διαβάσεις περισσότερες πληροφορίες και να απομυθοποιήσεις κι εσύ τους μύθους.
“Οι μετανάστες απλώς θέλουν να φύγουν από την χώρα που ζούνε και ψάχνουν δικαιολογίες.”
Το 2015 134,044 πρόσφυγες δήλωσαν αίτηση στην Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (UNHCR). Από αυτόν τον αριθμό, το 25% είχαν υποστεί βασανιστήρια και άλλα είδη βίας, και το 34% είχαν ανάγκη άμεσης ιατρικής ή νομικής βοήθειας.
“Αν αυτοί οι άνθρωποι που έρχονται στην Ευρώπη είναι όντως πρόσφυγες, τότε πως γίνεται οι περισσότεροι τους να ενήλικοι, άγαμοι άνδρες;”
Ο ΟΗΕ δηλώνει πως περισσότεροι από τους μισούς πρόσφυγες παγκοσμίως είναι κάτω από 18 ετών.
Ο λόγος για τον οποίο οι φωτογραφίες που βλέπουμε από τους προσφυγικούς καταυλισμούς στην Ελλάδα περιέχουν κυρίως άγαμους άνδρες οφείλεται στο ότι οι γυναίκες και οι οικογένειες συχνά απορρίπτονται από τους καταυλισμούς, ενώ οι άγαμοι άνδρες φαίνονται πιο κατάλληλοι να αντέξουν τις δύσκολες συνθήκες.
Το ταξίδι των προσφύγων είναι πολύ επικίνδυνο για τις γυναίκες. Τον Νοέμβριο του 2018 τρεις γυναίκες πρόσφυγες, εκ των οποίων οι δύο ήταν ανήλικες, μαχαιρώθηκαν μέχρι θανάτου στα σύνορα μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδας.
“Οι πρόσφυγες πολιορκούν την Ευρώπη.”
O ύπατος αρμοστής του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες σημειώνει πως το 84% των προσφύγων φιλοξενούνται σε αναπτυσσόμενες χώρες.
Η Τουρκία φιλοξενεί 3 εκατομμύρια, το Πακιστάν 1.6 εκατομμύρια, το Ιράν 1 εκατομμύριο (αν και λόγο μη καταγεγραμμένων αριθμών, το ρεαλιστικό νούμερο συγκλίνει προς τους 3 εκατομμύρια).
Στον Λίβανο ένας στους έξι κατοίκους είναι πρόσφυγας. Συγκριτικά, μόνο το 0.24% τον κατοίκων στο Ηνωμένο Βασίλειο είναι πρόσφυγες.
“Οι περισσότεροι από αυτούς που βρίσκονται σε καταυλισμούς στην Ελλάδα δεν είναι πρόσφυγες. Είναι άνθρωποι που παίρνουν ένα ‘δωρεάν εισιτήριο’ για την Ευρώπη.”
Το 55% των προσφύγων έρχονται από μόνο τρεις χώρες - την Συρία, το Αφγανιστάν και το Νότιο Σουδάν - όπου και στις τρεις υπάρχουν μακροχρόνιες και αιματηρές εντάσεις.
Περαιτέρω, συνεντεύξεις προσφύγων σχετικά με το άσυλο συχνά διαρκούν γύρω στις 8 ώρες και έχουν χαρακτήρα ανάκρισης. Οι αιτούντες πρέπει να δώσουν την διευθύνσεις, ημερομηνίες και ονόματα από κάθε λεπτομέρεια που αναφέρουν, και αν δεν καταφέρουν να παρέχουν αρκετές λεπτομέρειες στα λεγόμενα τους, ή δεν είναι σταθερές οι πληροφορίες που δίνουν, απορρίπτεται η αίτηση τους.
“Το να πει κανείς ότι είναι πρόσφυγας μπορεί να γίνει εύκολα χρήσιμη ταυτότητα από τους τεμπέληδες.”
Τον Αύγουστο του 2018, η Γερμανική Kυβέρνηση δημοσίευσε στατιστικά δεδομένα που υποδεικνύουν πως ένας από τους τέσσερις πρόσφυγες που ζητούν άσυλο έχουν εργατικό συμβόλαιο κατά το οποίο επιχειρήσεις και εργοδότες παρέχουν πλήρη κάλυψη κοινωνικής ασφάλισης.
Σε ορισμένες χώρες, όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, οι πρόσφυγες που αναζητούν άσυλο δεν έχουν το προνόμιο να εργαστούν. Τον Αύγουστο του 2018 το BBC ανέφερε των θάνατο ενός νεαρού πρόσφυγα ο οποίος δούλευε παράνομα σε ένα πλυντήριο αυτοκινήτων, ο οποίος σκόνταψε καθώς έτρεχε από αξιωματικούς μετανάστευσης, και ύστερα αποβίωσε από εγκεφαλικό τραύμα.
“Αν ανοίξουμε τα σύνορά μας σε πρόσφυγες, τα ανοίγουμε και σε τρομοκράτες.”
Το Δανέζικο Ινστιτούτο για Διεθνής Σπουδές βρήκε πως η μεγάλη πλειοψηφία τρομοκρατικών επιθέσεων έχουν εκτελεστεί από ανθρώπους οι οποίοι έχουν γεννηθεί και μεγαλώσει εξ' αρχής στην Ευρώπη.
Η κατάσταση είναι ίδια και στις Ηνωμένες Πολιτείες - από την δεκαετία του 1970 που υπήρξαν πρόσφυγες από την Κούβα, κανένας από τους πρόσφυγες που εγκρίθηκαν άσυλο στις ΗΠΑ δεν έχει διαπράξει τρομοκρατική επίθεση.
“Οι πρόσφυγες περνούν παράνομα τα σύνορα, οπότε είναι λογικό να τους απορρίψουν στα σύνορα.”
Για την ακρίβεια, αυτό δεν είναι αληθές. Ο διεθνής νόμος προβλέπει το πέρασμα συνόρων χωρίς έγκυρα διαβατήρια ή visa στην περίπτωση αναζήτησης άσυλου. O ύπατος αρμοστής του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες δήλωσε πως “Η αναζήτηση ασύλου μπορεί να αναγκάσει τους πρόσφυγες να παραβλέψουν ορισμένους μεταναστευτικούς νόμους [...] Οι πρόσφυγες δεν πρέπει να τιμωρούνται για την παράνομη είσοδο ή διαμονή.”
Παράνομη είναι η άρνηση του δικαιώματος ενός πρόσφυγα να ζητήσει άσυλο.
“Ο Δυτικός πολιτισμός κινδυνεύει από το ρίσκο της ‘μεγάλης αντικατάστασης’. Οι Μουσουλμάνοι μετανάστες κατακλύζουν την πλειοψηφία του παγκόσμιου πληθυσμού και οι πρόσφυγες παίζουν σημαντικό ρόλο σε αυτό.”
Αυτό δεν είναι αληθές. Μία επισκόπηση του 2016 παρουσιάζει πως Βρετανοί κάτοικοι πίστευαν ότι ένας στους έξι Άγγλους ήταν Μουσουλμάνος - η πραγματική απάντηση είναι ένας στους είκοσι.
Παρομοίως, ο Γαλλικός πληθυσμός πιστεύει πως το 31% της χώρας τους είναι Μουσουλμανικής καταγωγής, ενώ Αμερικάνοι θαρρούν πως ο αριθμός για τις ΗΠΑ είναι 17%. Στην πραγματικότητα τα νούμερα είναι 7.5% για την πρώτη περίπτωση και 1% για την δεύτερη.
“Οι αιτούντες ασύλου παίρνουν δωρεάν χρήματα εις βάρος των ανθρώπων που φορολογούνται.”
Η Βρετανική κυβέρνηση έχει δηλώσει στην ιστοσελίδα της πως οι αιτούντες ασύλου δικαιούνται οικισμό και 44.4 ευρώ ανά άτομο κάθε εβδομάδα.
Συγκριτικά, ο μέσος άγαμος ενήλικας εισπράττει 302.4 ευρώ ανά εβδομάδα, ή 348,72 ευρώ αν είναι κάτοικος της Μείζονος περιοχής του Λονδίνου.
“Οι πρόσφυγες μεταναστεύουν μόνο στην Ευρώπη.”
Αυτό δεν είναι αληθές. Ο αριθμός προσφύγων που μεταναστεύουν στην Υεμένη ξεπερνά τον αριθμό προσφύγων που μεταναστεύουν σε ολόκληρη την Ευρώπη. Ο Διεθνής Οργανισμός Μετανάστευσης σημειώνει πως σχεδόν 150,000 πρόσφυγες έφτασαν στην εμπόλεμη Υεμένη το 2018, ενώ σε όλη την Ευρώπη έφτασαν περίπου 134,000.
Παράλληλα, τον Νοέμβριο του 2018, γύρω στα 85,000 παιδιά από την ηλικία των πέντε ετών και κάτω πέθαναν από ασιτία.
“Οι μετανάστες δεν προσαρμόζονται.”
Είναι κομμάτι της ανθρώπινης φύσης η περιέργεια και ο εντοπισμός διαφορετικότητας. Ωστόσο, τόσο μεγάλο κομμάτι της Ευρώπης βασίζεται στην συμβολή προσφύγων, από τους οποίους δεν γνωρίζει κανείς ότι ήταν πρόσφυγες.
Ο Mo Farah πήγε στην Βρετανία στην ηλικία των οκτώ ετών από την Σομαλία. H Rita Ora έφυγε από την Γιουγκοσλαβία στην ηλικία ενός έτους λόγω της καταδίκης των Αλβανών. Οι γονείς του Ed Miliband ήταν Πολωνοί Εβραίοι που πήγαν στην Αγγλία για να αποφύγουν την τότε ναζιστική Γερμανία.
“Οι πρόσφυγες εκμεταλλεύονται δημόσιους πόρους, για τους οποίου πληρώνει ο φορολογούμενος πολίτης.”
Αυτό δεν είναι αληθές. Για παράδειγμα, τον Οκτώβρη του 2017, η κυβέρνηση της Αγγλίας ανάγκασε το εθνικό σύστημα υγείας να εφαρμόσει ορισμένους κανονισμούς.
Οι κανονισμοί αυτοί αναγκάζουν την Αγγλία να επιβαρύνει χρηματικά μετανάστες χωρίς χαρτιά, συμπεριλαμβανομένου αυτών που ζητούν άσυλο, σχετικά με ποικίλες μορφές ιατρικής περίθαλψης, ακόμα και αν αυτοί οι άνθρωποι σε ορισμένες περιπτώσεις είναι εντελώς άποροι. Αυτοί οι κανονισμοί οδήγησαν σε εκατοντάδες ανθρώπους να χάνουν την ευκαιρία ιατρικής περίθαλψης, ακόμα και αν βρισκόντουσαν σε κρίσιμη κατάσταση υγείας, όπως για παράδειγμα αν είχαν καρκίνο.
“Υποστηρίζω την εισαγωγή νόμιμων προσφύγων, αλλά δεν τους αξιολογούν επαρκώς.”
Αυτό δεν είναι αληθές. Οι πρόσφυγες που μπαίνουν σε μια χώρα αξιολογούνται διαρκώς από την στιγμή που εισάγονται στην χώρα, μέχρι και χρόνια ύστερα.
Ας φανταστούμε, λοιπόν, πως ελπίζεις να πάρεις μεταβίβαση στις ΗΠΑ από την χώρα που κατοικείς, δίπλα από την οποία συνορεύει η μητρική σου χώρα από την οποία έφυγες γιατί υπήρχε πόλεμος. Η πρώτη σου πρόκληση θα είναι να κερδίσεις άσυλο, το οποίο είναι απίστευτα δύσκολο από μόνο του και επίσης πολύ χρονοβόρο.
Για να μπορέσεις να μεταβιβαστείς θα πρέπει να περιμένεις ένα έως τέσσερα χρόνια - και αυτό αν έχεις πάρει έγκριση για άσυλο.
“Οι πρόσφυγες μεταναστεύουν σε χώρες υποδοχής και διοχετεύουν τους πόρους των υπηρεσιών υγείας.”
Αυτό δεν είναι αληθές. Σε αντίθεση με συνήθεις αντιλήψεις, η Επιτροπή Ισότητας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (EHRC) αναφέρει πως στην Αγγλία ορισμένοι πρόσφυγες επιβιώνουν χωρίς ιατρική περίθαλψη, καθώς το υπουργείο υγείας ανάγκασε το Εθνικό Σύστημα Υγείας να επιβάλει χρέωση για την πρόσβαση σε ιατρική βοήθεια.
Έγκυοι και άτομα με ειδικές ανάγκες που αναζητούν άσυλο αντιμετωπίζουν ιδιαίτερη δυσκολία στην εύρεση ιατρικής φροντίδας ή φοβούνται να την ζητήσουν λόγο των χρηματικών επιβαρύνσεων αλλά και της παραχώρησης των προσωπικών τους δεδομένων στο υπουργείο εσωτερικών.
“Άνθρωποι οι οποίοι έρχονται στο Ηνωμένο Βασίλειο από άλλες χώρες είναι απατεώνες που εκμεταλλεύονται το άσυλο.”
Αυτό δεν είναι αληθές. Αρχικά, δεν είναι παράνομο το άσυλο σε καμία περίπτωση.
Όταν ένας άνθρωπος επιδιώκει άσυλο, μπαίνει σε μια νομική διαδικασία ώστε να διεκδικήσει το στάτους του πρόσφυγα. Όλοι οι άνθρωποι έχουν δικαίωμα να ζητήσουν άσυλο σε κάποια άλλη χώρα. Ωστόσο οι άνθρωποι οι οποίοι δεν πληρούν τις προϋποθέσεις του προσφυγικού στάτους ενδέχεται να απελαθούν από εκείνη την χώρα. Δεν σημαίνει, όμως, πως κάποιος είναι απατεώνας που εκμεταλλεύεται το άσυλο επειδή δεν έχει στάτους πρόσφυγα.
“Το σύστημα ασυλίας στο Ηνωμένο Βασίλειο είναι πιο γενναιόδωρο από τα άλλα, και γι’ αυτό πολλοί πρόσφυγες το επιδιώκουν.”
Οι αιτούντες ασύλου στο Ηνωμένο Βασίλειο, όπως και σε χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μπορούν να διακριθούν ώστε να υπάρξει παροχή καταλύματος διαμονής και οικονομική υποστήριξη ενώ περιμένουν για την τελική απόφαση του αν θα παραμείνουν σε αυτήν την χώρα ή όχι.
Ωστόσο στο Ηνωμένο Βασίλειο το εβδομαδιαίο επίδομα είναι μόνο £37.75, το οποίο είναι αρκετά χαμηλότερο από αυτό των Ευρωπαϊκών χωρών που, για παράδειγμα, στην Γαλλία είναι £58.50.
“Αν οι κανονισμοί σε σχέση με το άσυλο είναι πιο αυστηροί, οι πρόσφυγες θα αποθαρρυνθούν από το να μπουν στην διαδικασία να ταξιδέψουν.”
Όταν η Ιταλία αντικατέστησε την επιχείρηση αναζήτησης και διάσωσης με το όνομα ‘Mare Nostrum,’ με μια φθηνότερη εναλλακτική, τον Οκτώβρη του 2014, μετανάστες συνέχισαν να διασχίζουν την Μεσόγειο.
Ως αποτέλεσμα, πέθαναν 3,771 μετανάστες.
Έχουν γίνει αρκετές κριτικές πάνω στο θέμα της αποτρεπτικής πολιτικής και το συμπέρασμα είναι πως αυτού του είδους πολιτικές κινήσεις βασίζονται στην εικασία πως οι πρόσφυγες πράττουν με το μυαλό. Στην πραγματικότητα αυτοί οι άνθρωποι πράττουν με απόγνωση και όχι με υπολογισμούς.