Οι Πρόσφυγες Στον Καιρό Της Πανδημίας

Η πανδημία του ιού COVID-19 που συγκλονίζει τον τελευταίο ένα χρόνο όλη την υφήλιο, συμπεριλαμβανομένης της χώρας μας, αφήνει καθημερινά τα στίγματά της στις ανθρώπινες ζωές που έχουν αλλάξει ριζικά. Το Μάρτιο του 2020 επιβλήθηκε στην Ελλάδα για λόγους προστασίας της δημόσιας υγείας και αντιμετώπισης του ιού, η πρώτη καραντίνα, το λεγόμενο Lockdown που κράτησε τους πολίτες στις οικίες τους για περίπου τρεις μήνες, μία απόφαση που εφαρμόστηκε σχετικά γρήγορα και εύκολα στους Έλληνες πολίτες. Λησμονήσαμε όμως την ίδια στιγμή πως η χώρα μας σε διάφορες περιοχές και κυρίως σε νησιά φιλοξενούσε σε δομές έναν μεγάλο αριθμό προσφύγων, που δύσκολα θα μπορούσαν να ανταπεξέλθουν στο σχέδιο «καραντίνα», το οποίο για αυτούς ξεκίνησε δυο μέρες νωρίτερα από την έναρξή του στο γενικό πληθυσμό.

Εάν για τους πολίτες της ελληνικής κοινωνίας που προσπαθούσαν να προφυλαχτούν με ασπίδα την οικία τους και όπλο την μάσκα και την απόσταση των 2 μέτρων ο κίνδυνος του ιού βρισκόταν σε μία κλίμακα από το 1-10, στο 5, για τους πρόσφυγες βρισκόταν στο 9. Ο πληθυσμός των καταυλισμών στη Λέσβο, τη Χίο, τη Σάμο, την Κω και τη Λέρο, ήταν περίπου 37.000, ενώ οι εγκαταστάσεις είχαν συνολική χωρητικότητα μόλις 6.095 ατόμων. Η πρόσβαση σε τουαλέτες, μπάνιο και νερό ήταν περιορισμένη, ένας χαρακτηρισμός λίγος αν αναλογιστεί κανείς πως 37.000 άνθρωποι μοιράζονταν κοινές τουαλέτες, γεγονός που ευνοούσε πλήρως τη μετάδοση του ιού, τη στιγμή που οι υπόλοιποι κάναμε λόγο για αποστάσεις. Το ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό ήταν και είναι ανεπαρκής ακόμα για τους πρόσφυγες, καθώς οι περισσότεροι γιατροί προσέφεραν όλη τους την επιστήμη, την γνώση και την βοήθεια στα νοσοκομεία που από το Μάρτιο του 2020 έως και σήμερα δηλώνουν εντόνως πιεσμένα. Να σημειωθεί , επίσης πως μεγάλος αριθμός προσφύγων που δεν είχε προλάβει να αιτηθεί για άσυλο δεν είχε ελεύθερη πρόσβαση στη δημόσια υγεία.

Χιλιάδες ηλικιωμένοι άνθρωποι, άνθρωποι με χρόνιες ασθένειες, παιδιά, έγκυες γυναίκες και άτομα με ειδικές ανάγκες, ήταν και είναι παγιδευμένοι σε επικίνδυνες συνθήκες και ο ιός πολλαπλασίασε τις απειλές και τους κινδύνους.

Όταν εντοπίστηκαν κρούσματα στις δομές της Μαλακάσας και της Ριτσώνας στο πρώτο κύμα της πανδημίας ,υπήρξε σημαντική καθυστέρηση για την έναρξη της διαδικασίας ιχνηλάτησης και τη λήψη μέτρων απομόνωσης, με αποτέλεσμα να βρεθούν 148 κρούσματα ανάμεσα στους 490 φιλοξενούμενους. Δεν είχε δημιουργηθεί κανένας μηχανισμός συνεχούς επιδημιολογικής επιτήρησης και επιθετικής ιχνηλάτησης των πιθανών κρουσμάτων. Αντίστοιχα και η διαχείριση της πρόσφατα βεβαιωμένης, και εργαστηριακά, διασποράς της επιδημίας σε μερικές δομές, όπως του Κρανιδίου, δεν είχε συνοχή. Δεν υπήρχε δυνατότητα ιατρικής παρακολούθησης και απομόνωσης των κρουσμάτων, ούτε πρόνοια προστασίας των ευάλωτων πληθυσμών με μετακίνησή τους σε προστατευόμενη στέγαση.

Στη διάρκεια του δευτέρου κύματος της πανδημίας τα κρούσματα λόγω των συνθηκών αυξήθηκαν. Θεωρήθηκε όμως, πως η κατάσταση ήταν ελεγχόμενη λόγω του ότι ανάμεσα σε έναν μεγάλο αριθμό αιτούντων άσυλο, απεβίωσε μόνο ένα άτομο εξαιτίας του COVID-19. Η τραγικότητα της κατάστασης έγινε εμφανέστερη με την πυρκαγιά στη Μόρια η οποία προκλήθηκε αφότου ανακοινώθηκαν τα 35 κρούσματα στον καταυλισμό και γνωστοποιήθηκε στους πρόσφυγες το γεγονός ότι έπρεπε να μπουν σε αυστηρή καραντίνα.

Μέσα σε όλη αυτή την οδυνηρή για όλους κατάσταση υπήρξαν και δημοσιεύματα που κατηγορούσαν τους πρόσφυγες για την εξάπλωση του ιού και την έξαρση των κρουσμάτων.

Ναι, βεβαίως ήταν πολλοί πρόσφυγες φορείς του νέου ιού αλλά η ερώτηση που τίθεται είναι η εξής: Πως να μην ήταν ; Πως θα ήταν δυνατό κάτω από τέτοιες συνθήκες διαβίωσης να μην ήταν ; Έμεναν σε σκηνές με διαφορετικά άτομα και μοιράζονταν τους ίδιους χώρους. Ήταν αναπόφευκτο ,δεν μπορούμε να τους κατηγορήσουμε γι’ αυτό.

Η πανδημία ήταν και εξακολουθεί να είναι μία κατάσταση πρωτόγνωρη για όλους, τόσο για εμάς όσο και για τους ανθρώπους που βρίσκονται στο βήμα και προσπαθούν με κάθε τρόπο να αντιμετωπίσουν την κατάσταση. Φτάνοντας στο σήμερα , με τους εμβολιασμούς, τα διάφορα διαγνωστικά tests, ελπίζουμε σε ένα αύριο με λιγότερα κρούσματα, λιγότερους θανάτους και μεγαλύτερη πρόνοια για τους ανθρώπους αυτούς που στερούνται όλα εκείνα που εμείς καθημερινά ξεχνάμε να εκτιμάμε.

Δήμητρα Στεργιοπούλου

Ομάδα Έρευνας Και Πληροφόρησης