_PNG.png)
Hotspots: Φιλοξενία ή Κράτηση
Η Μόρια, το Καρά Τεπέ και η Αμυγδαλέζα είναι μερικά μόνο από τα μέρη στα οποία βρίσκονται εγκλωβισμένοι χιλιάδες πρόσφυγες και αιτούντες άσυλο. Σύμφωνα με στατιστικές του Υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου, οι χώροι που έχουν δημιουργηθεί για την φιλοξενία των ανθρώπων αυτών έχουν πολύ μικρή χωρητικότητα σε σχέση με τις υπάρχουσες ανάγκες.
Αεροφωτογραφία του ΚΥΤ Μόριας. Σάββατο, Οκτώβριος 5, 2019. (Michael Varaklas/AP)
Μέσα στο 2020 να παρατηρήθηκε μείωση των προσφυγικών ροών της τάξεως του 80% και αποσυμφόρηση των νησιών (-63%), καθώς μεγάλο μέρος του πληθυσμού αυτού μεταφέρθηκε στην ενδοχώρα.
Το πρόβλημα παραμένει επίκαιρο, όμως, μιας και σημειώνεται καθημερινή και συστηματική παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων εντός των Κέντρων Υποδοχής και Ταυτοποίησης (ΚΥΤ).
Η δημιουργία αυτών των κλειστών χώρων κράτησης είναι απόρροια της προσφυγικής κρίσης του 2015-16, όπου στην Ευρώπη υπολογίζεται πως κατέφθασαν πάνω από 2.3 εκατομμύρια άνθρωποι. Η χώρα μας, ως το βασικό σύνορο της Ευρώπης με την Μέση Ανατολή, έχει επωμιστεί ένα μεγάλο μέρος του βάρους αλλά και της ευθύνης της υποδοχής και διάσωσης αυτών των ανθρώπων. Συγκεκριμένα, τα περιορισμένα σε έκταση ελληνικά ακριτικά νησιά (Σάμος, Χίος, Λέρος κλπ.) καλούνται να φιλοξενήσουν πολύ μεγαλύτερες ομάδες ατόμων από τις δυνατότητες τους.
Στην διαμόρφωση αυτής της κατάστασης συνέβαλλε η Συμφωνία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) με την Τουρκία (18/3/2016). Σύμφωνα με αυτή, για κάθε επαναπροώθηση στην Τουρκία, η ΕΕ δεσμεύτηκε να δέχεται έναν Σύρο αιτούντα άσυλο, ενώ παράλληλα προβλεπόταν χρηματική στήριξη προς την γείτονα χώρα για την κάλυψη των αναγκών των προσφύγων. Παρόλα αυτά, μέχρι τον Μάρτιο του 2021 έχουν προωθηθεί 3.000 άνθρωποι στην Τουρκία. Σε συνδυασμό με τις αργές διαδικασίες για την κατανομή τους σε όλη την Ευρώπη, η εγχώρια κατάσταση συνεχίζει να είναι μη βιώσιμη, παρά την μείωση των προσφυγικών ροών για ποικίλους διαφορετικούς λόγους.
Τι σημαίνει όμως μη βιώσιμη κατάσταση στα ελληνικά ΚΥΤ;
Σημαίνει άθλιες συνθήκες διαβίωσης, συστηματική παραβίαση δικαιωμάτων στην προσωπικότητα, πολλαπλά ψυχολογικά προβλήματα, αυξημένα φαινόμενα βίας, αυτοκτονίες, προβλήματα κοινωνικής παθογένειας τα οποία καλούνται να αντιμετωπίσουν οι φιλοξενούμενοι για αρκετά χρόνια.
Χιλιάδες άνθρωποι ζουν ξεχασμένοι στους καταυλισμούς παλεύοντας μόνοι τους να επιβιώσουν, μέσα στην κατάθλιψη, στην φτώχια, στην βία και στην εξαθλίωση. Μαρτυρίες ανθρώπων υποδεικνύουν τα δεκάδες προβλήματα που υπάρχουν σε αυτές τις δομές, όπως η προστασία από τις καιρικές συνθήκες (όλοι γνωρίζουμε πως είναι τα ελληνικά καλοκαίρια!), την έλλειψη παιδείας, την παντελή απουσία μέτρων υγιεινής, αλλά και περιστατικά ακόμα και θανατηφόρων διαπληκτισμών.
Το ελληνικό κράτος είτε γνωρίζει τις συνθήκες που επικρατούν και απλά εθελοτυφλεί ή απλά οι διαδικασίες κινούνται με τόσο αργούς ρυθμούς με αποτέλεσμα αυτή η κατάσταση να διαιωνίζεται και να επιδεινώνεται. Αξιοσημείωτο είναι ότι παρά τις άθλιες συνθήκες οι άνθρωποι εκεί βρίσκουν το κουράγιο να αντιδράσουν. Χαρακτηριστική είναι η απόφαση Kaak κ.ά. κατά Ελλάδας της 3/10/2019 (αριθ. 34215/16) του ΕΔΔΑ, όπου η Ελλάδα καταδικάστηκε για τις απάνθρωπες συνθήκες που επικρατούσαν στα hotspots της Βιάλ και της Σούδας στη Χίο, μαζί με ζητήματα νομιμότητας κράτησης. Χάρη στην δράση ορισμένων ΜΚΟ, πολλοί άνθρωποί στρέφονται στην δικαιοσύνη με στόχο μια ζωή σε ανθρώπινες συνθήκες.
Η κατάσταση δυστυχώς έγινε δυσχερέστερη με την εμφάνιση της πανδημίας της COVID-19. Όταν εμφανίστηκε το πρώτο κρούσμα στο ΚΥΤ της Βιάλ στη Χίο και στη Μόρια, επιβεβαιώθηκαν οι φόβοι για μια ασταμάτητη εξάπλωση του ιού, μιας και η τήρηση των μέτρων προστασίας σε έναν τέτοιο χώρο, όπου ο ένας ζει κυριολεκτικά ο ένας πάνω στον άλλον είναι ανέφικτη. Στο δεύτερο κύμα τον Νοέμβριο, στη Βιάλ, στα 1000 τεστ που διενεργήθηκαν μετά την επανεμφάνιση κρούσματος, βρέθηκε ένα ποσοστό 7% θετικό, κάτι που οδήγησε σε lockdown εντός της δομής και κλείσιμο της υπηρεσίας ασύλου. Ταυτόχρονα οι υγειονομικοί που είχαν στην διάθεση τους οι άνθρωποι εκεί ήταν περιορισμένοι, με δυνατότητα να εξετάζουν μόνο όσους είχαν βαριά συμπτώματα. Το αποτέλεσμα ήταν, να συντονιστούν περισσότεροι άνθρωποι σε έναν χώρο που ο ιός εξαπλωνόταν ανεξέλεγκτα αφού δεν είχαν την δυνατότητα να βγουν έξω ούτε για να καλύψουν τις βασικές τους ανάγκες, ενώ, ταυτόχρονα, η διαδικασία αποσυμφόρησης των χώρων είχε παγώσει λόγω των κλειστών υπηρεσιών ασύλου. Βέβαια αξίζει να σημειωθεί ότι εξαιτίας της κατάστασης αυτής μεταφέρθηκε μεγάλος αριθμός ατόμων στην ενδοχώρα σε πιο ανθρώπινες συνθήκες.
Ποιος όμως είναι υπεύθυνος για αυτή την κατάσταση;
Το ελληνικό κράτος που δεν παρέχει την κατάλληλη προστασία σε αυτούς τους ανθρώπους, η Ευρωπαϊκή Ένωση που δυσκολεύεται να διαχειριστεί αυτή την προσφυγική κρίση; Νομίζω πως η κατάσταση περιπλέκεται ακόμα περισσότερο, καθώς στο επίκεντρο βρίσκεται η ικανοποίηση των συμφερόντων και όχι η ανθρώπινη προστασία. Πιστεύω όμως πως ο προβληματισμός του ευρωπαϊκού λαού σχετικά με το ζήτημα έχει αρχίσει να γίνεται εμφανής. Αδιάψευστο σημάδι αυτού αποτελεί το "Parlemeter 2020" στο οποίο το 46% των ερωτηθέντων θεωρεί τη μετανάστευση ως έναν από τους βασικότερους τομείς διαφωνιών μεταξύ της ΕΕ και των εθνικών κυβερνήσεων και ήταν ένας άξονας που επηρέασε την ψήφο τους στις Ευρωεκλογές.
Με την επιτάχυνση των διαδικασιών ασύλου αλλά και την κατανομή των προσφύγων εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης αναλογικά, θα μπορέσουν οι άνθρωποι αυτοί να ξανακερδίσουν το δικαίωμα στην ανθρώπινη διαβίωση, αλλά και στο όνειρο για μια καλύτερη ζωή.
Χριστίνα Τζούμη
Ομάδα Newsletter
ΠΗΓΕΣ